Główny Inspektorat Sanitarny, Departament Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi, przekazał w tej sprawie poniższą opinię.

Kierowanie pracowników oraz osób zatrudnionych na podstawie umów cywilno­prawnych
na badania sanitarno-epidemiologiczne jest uregulowane ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r.
o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r. poz. 947 z późn. zm.). Badania sanitarno-epidemiologiczne mają na celu zapewnienie ochrony zdrowia, nie pracownika, lecz osób trzecich (w tym przypadku podopiecznych), które mogą ulec zakażeniu w wyniku kontaktu z zakażonym pracownikiem wykonującym prace, przy których istnieje możliwość przeniesienia czynnika zakaźnego. Badania do celów sanitarno-epidemiologicznych, zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy, powinny być wykonane u wszystkich osób podejmujących lub wykonujących prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, a więc także osób zatrudnionych na podstawie umów cywilno-prawnych. Wyżej wymienione okoliczności mogą zachodzić również w przypadku pracowników podmiotów prowadzących działalność wychowawczą,
w przypadku prac związanych z ciągłym kontaktem z ludźmi stwarzających zagrożenie przeniesienia drogą oddechową na inne osoby.

Odrębną grupę stanowią natomiast osoby zatrudnione na stanowiskach związanych
z ryzykiem przeniesienia zakażenia drogą pokarmową (osoby zatrudnione na stanowiskach związanych z przygotowywaniem, wydawaniem i podawaniem podopiecznym posiłków
w związku z istniejącym zagrożeniem przeniesienia drogą pokarmową zakażenia na inne osoby).

Badania u ww. osób, zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi wykonywane są na podstawie skierowania przez pracodawcę albo zlecającego wykonanie pracy.

Obecnie nie mogą być już wydawane książeczki sanitarno-epidemiologiczne,
ani dokonywane w nich nowe wpisy. Badanie sanitarno-epidemiologiczne dokumentowane może być aktualnie wyłącznie w postaci orzeczenia lekarskiego dla celów sanitarno-epidemiologicznych. Orzeczenie może mieć dowolną formę dokumentu pisemnego,
o ile zawarto w nim informacje, o których mowa w art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia
2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Natomiast dotychczasowe badania, które zostały udokumentowane w książeczkach sanitarno-epidemiologicznych, zachowują wciąż ważność, o ile nie upłynął jeszcze wskazany przez lekarza w książeczce termin wykonania kolejnego badania dla celów sanitarno-epidemiologicznych.

W chwili obecnej nie ma przepisów wykonawczych (rozporządzenia Ministra Zdrowia) do rozdziału 2 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (trwają prace legislacyjne). Z merytorycznego punktu widzenia badania lekarskie, które obejmuje wywiad lekarski i badanie fizykalne (a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, także RTG klatki piersiowej zgodnie z decyzją lekarza) powinno być wykonywane
u wszystkich osób podejmujących pracę, która jest związana z opieką nad dziećmi w wieku poniżej 6 r. życia, ze względu na szczególną podatność dzieci w tym wieku na zakażenie gruźlicą.

W przypadku wątpliwości, informacji na powyższy temat udzieli Główny Inspektorat Sanitarny, Departament Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi, ul. Targowa 65, 03-729 Warszawa, teł. +48 22 536 13 00, fax +48 22 635 61 94,

e-mail: inspektorat@gis.gov.pl